REFORM
Reform’un sözlük anlamı; ıslahat, yeniden şekil verme ve düzenlemedir. Katolik kilisesinin bozulması ve dini amaçlarından uzaklaşması üzerine XVI. yüzyılda Almanya’da başlayarak diğer Avrupa ülkelerine yayılan dini alandaki yeniliklerdir.
1. REFORM’UN NEDENLERİ
Katolik Kilisesi’nin Bozulması
Bu dönemde Katolik Ki dini işlerden daha çok siyasi ve ekonomik işlerle uğraşması kilisenin saygınlığını yitirmesinin en önemli nedenidir.
Kilise’nin, halktan günahların bağışlanması karşılı ğında para toplamasına “Endülijans” denilmekteydi. Endülijans uygulaması, zamanla kilisenin zenginleş mesine halkın fakirleşmesine ve kiliseye karşı tepki duymasına neden olmuştur.
Rönesans’ın Etkisi
Rönesans, skolastik düşüncenin yıkılmasına ve pozi tif düşüncenin doğmasına yol açtı. lnsanlar, daha öz gür ve gerçekçi düşünmeye başladılar. Dini konuları ele alan Hümanistler, bunlar hakkında birçok yazılar yazdılar. Kiliseyi ve papazların yaşantısını şiddetle eleştirdiler.
Matbaanın Etkisi
Matbaanın geliştirilmesi birçok kitabın basılmasına, Hümanizm ve Rönesans düşüncesinin geniş kitleler arasında yayılmasına neden oldu. İncil’in milli dillere çevrilerek çok sayıda basılması da tüm Hıristiyanlar ca okunmasına ortam hazırladı. Böylece, Hıristiyan lar, dinin temel esaslarının kilise tarafından değiştiril diğini anladılar.
Ekonomik Durumun Etkisi
Siyasi Durumun Etkisi
Kilisenin, siyasi kurumlar üzerindeki etkisinin artma sı, yenilik taraftarı olan kralların ve prenslerin Katolik Kilisesi’ne karşı ayaklanmalarına neden olmuştur. Bu ayaklanmalar önce Almanya’da başlamıştır.
2. REFORM’UN DOĞUŞU
Alman hümanistlerin (Erasmus, Luther, Röklen) eser lerinde din ve kilise gerçeklerini halka anlatmaları, Katolik kilisesine karşı ilk hareketlerin Almanya’da başlamasına neden oldu. Reform düşüncesi önce Al manya’da Martin Luther tarafından ortaya atıldı. So nunda Luther’in görüşleriyle Protestan mezhebi doğ du. Katolikler ve Protestanlar arasında mezhep sa vaşları başladı. Bu mücadeleler Ogsburg Antlaş ması ile sona erdi (1555).
Bu antlaşmayla;
- Protestan mezhebi ve kilisesi resmen tanındı.
- Alman prenslere, istedikleri mezhebi seçme ve seç tikleri mezhebi kendi uyruğundakilere de kabul ettir me hakkı tanındı.
- Prensler, kendi toprakları üzerindeki dini işlerin mut lak hakimi oldu.
- Prenslerin mezheplerini kabul etmek istemeyen hal kın başka ülkelere göç etmelerine izin verildi.
3. REFORM HAREKETLERİ’NİN YAYILMASI
Almanya’da başlayan Reform Hareketleri zamanla bütün katolik dünyasını etkiledi.
Fransa’da Reform Hareketleri’nin öncülüğünü Lut her’in fikirlerini benimseyen Kalven yaptı. Kalven’e göre Hıristiyanlığın temeli İncil’dir. Kul ile Allah arası na din adamlarının girmesi doğru değildir. Azizlerin
heykel ve resimlerine tapılamaz. Yapılan ayinlerin çoğu gereksizdir. Onun fikirleri bilhassa aydın tabaka arasında benimsendi ve yayıldı. Onun taraftarlarının oluşturduğu mezhebe Kalvenizm, mensuplarına Kalvenistler dendi. Kalvenistlere Fransa’da çok bas kı ve zulüm yapıldı. Buna rağmen Kalvenizm mezhe bi yayılmaya devam etti. Kral IV. Henri 1598 yılında Nant Fermanı ile Kalvenizm mezhebine inanç ser bestiyeti verdi. Böylece Fransa’da Katolik mezhebi yanında Kalvenizm mezhebi de ortaya çıkmış oldu.
Fransa ve Almanya’da halktan gelen dinde Reform isteği İngiltere’de Kral yIlI. Henri (1509 - 1547) tara fından ortaya atıldı. Kral, İngiliz kilisesini kendine bağlayarak reformları halka zorla kabul ettirdi. Kraliçe Elizabet (1558 - 1603) zamanında Katolik ve Kalye nist prensipler uzaklaştırılarak ülkede huzurun sağ lanmasına çalışıldı. İngiltere’de Angiikan Kilisesi kuruldu ve resmen tanındı.
İskoçya’da Kalvenizm mezhebi kabul edildi ve bu mezhebe Presbiteriyen adı verildi. İsveç, Norveç ve Danimarka’da ise Protestan mezhebi benimsendi.
4. REFORM’UN SONUÇLARI
- Avrupa’da mezhep birliği parçalandı. Katolik ve Or todoks mezhepleri yanında yeni mezhepler ortaya çıktı.
- Hıristiyanlık dünyasında papaya duyulan sevgi ve bağlılık azaldı. Papaların etkisi azaldı.
- Katolik kilisesi kendisini yenilemek zorunda kaldı.
- Eğitim ve öğretim kilisenin elinden alınarak halka mal edildi. Böylece laik bir eğitim sistemi kuruldu.
- Katolik kilisesinden ayrılan ülkelerde kilisenin malla rı ve topraklarına el konuldu.
- Protestan krallar ve prensler ülkelerinde din işlerinin mutlak hakimi oldular.
- Reform Hareketleri Avrupa’yı siyasi yönden olum suz etkiledi. Şarlken’in Osmanlı Devleti üzerine yapmayı planladığı Haçlı Seferi bölünmelerden dolayı gerçekleşmedi. Avrupa’da mezhepler arasında savaşlar başladı. Mezhep Savaşları, Osmanlı Devle ti’nin Avrupa’da ilerlemesini kolaylaştırdı.
Rönesans ve Reform Hareketleri Avrupa’da her alan da gelişmeyi önleyen engellerin ortadan kalkmasıhı sağlamıştır.
5. Osmanlı Ülkesinde Yaşayan Hıristiyanlar ve Reform
Osmanlı Devleti’nde Hıristiyanlara din ve inanç konu larında serbestlik tanınmış, geniş haklar verilmiştir. Kiliseler dini bakımdan bağımsızdır. Bu yüzden Os manlı Devleti içerisindeki Hıristiyanlar Avrupa’daki mezhep kavgalarından ve Reform Hareketleri’nden etkilenmemişlerdir.
